العروة الوثقی فی الدین (کتاب)اثر آیت‌الله شیخ عباس کاشف الغطاء، رساله‌ای است فتوایی که بحث صلات و اموری که مناسبت زیادی با مسایل نماز دارد در آن گردآوری شده است. این کتاب از سوی مکتبه کاشف الغطا به سال ۱۴۲۳ ق در شهر نجف اشرف منتشر شده است. ۱ - انگیزه تالیفمؤلف در مقدمه کتاب انگیزه خود را چنین بیان می‌کند: برخی از مؤمنانی که برای تقلید به من مراجعه می‌کردند از من درخواست کردند که رساله‌ای مختصر درباره برخی از مسایل و احکامی که عام البلوا هستند استخراج شود و در دسترس مقلدان قرار داده شود. من نیز اجابت کردم و این رساله را برای مقلدین به رشته تحریر درآوردم. ۲ - ساختار کتاباین رساله به صورت بسیار مختصر تدوین شده که حاوی فقه فتوایی است و دارای یک مقدمه و چندین مقصد می‌باشد. ۳ - گزارش محتوادر مقدمه، مؤلف یادآور شده است که هر فرد مسلمان باید به «اصول دین» یقین و باور داشته باشد و نمی‌تواند در اصول دین و امور اعتقادی تقلید نماید، ولی در «فروع دین» از چهار راه می‌تواند به تکالیف و وظایف دینی عمل کند: الف. «یقین»؛ موارد آن غالبا ضروریات دین می‌باشد و دارای صورت تکلیفی است که هیچ یک از مسلمانان یا مؤمنان در آن شک نداشته باشند. ب. «اجتهاد»؛ یعنی به دست آوردن احکام از قرآن، سنت و سایر منابع فقهی. ج. «احتیاط»؛ یعنی در مواردی که چند احتمال وجود دارد، کاری کند که یقین نماید تکلیف خود را انجام داده است. د. «تقلید»، یعنی پیروی از کارشناس مسایل دینی با رعایت شرایط آن. این کتاب فتوایی، حول عنوان نماز شکل گرفته است؛ اما احکام و مسایل بسیاری را که معمولا فقها ذیل کتاب طهارت ذکر می‌کنند، مؤلف در مبادی کتاب خود گنجانده است. ۴ - عناوین کتاباین رساله در قالب عناوین اصلی به نام «مقاصد» و عناوین فرعی به نام «مبحث» تنظیم شده است. مقصد نخست در بر گیرنده مسایلی است پیرامون اجزا و شرایط وضو و بیان اموری که وضو را باطل می‌کنند. [۱]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص ۴.
مقصد دوم حاوی اقسام غسل‌ها، شرایط، احکام و بیان کیفیت غسل جنابت می‌باشد. [۲]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص ۱۰.
مقصد سوم حول شرایط، کیفیت و سبب غسل میت نوشته شده است. [۳]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص۱۳.
مقصد چهارم حول مباحث تیمم از قبیل چیزهایی که بدون تیمم صحیح نیستند و کیفیت و شرایط تیمم گرد آمده است. [۴]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص ۱۴.
در مقصد پنجم احکام نجاسات و اینکه چگونه نجاست سرایت می‌کند به دیگر چیزها و روش‌های حکم به نجاست کردن، بیان شده است. مقصد ششم مطالبی را درباره مطهرات بیان کرده از قبیل اقسام مطهرات، احکام آب‌ها و چگونگی پاک شدن آب‌ها و نیز چگونگی تطهیر با آب. [۵]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص۱۶.
مقصد هفتم حول مباحثی پیرامون لباس نمازگزار نظیر کیفیت، مقدار و جنس لباس نمازگزار و احکام کسی که در حال نماز فاقد پوشش است، بیان شده است. مقصد هشتم در باره شرایط مکان نمازگزار. [۶]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص ۲۰.
و مقصد نهم حول مباحث اوقات نماز (فرایض و نوافل) راه‌های شناخت وقت نماز و اینکه اگر نمازگزار در تشخیص وقت اشتباه کرد حکمش چیست، مسایلی بیان شده است. مقصد دهم در بر گیرنده مباحثی است پیرامون چیزهایی که با آنها می‌شود قبله را شناخت و اینکه اگر نمازگزار در تشخیص وقت اشتباه کرد حکمش چیست و نیز اعمالی که واجب است رو به قبله انجام شود و چگونگی قرار گرفتن رو به قبله. مقصد یازدهم حاوی مطالبی است در باره کیفیت، عدد و رکعات نمازهای شبانه روز. و در مقصد دوازدهم به صورت مشروح چگونگی و احکام اذان، نیت، تکبیره الاحرام، قیام و قرائت نماز و احکام نماز، رکوع، سجود، تشهد، سلام و قنوت بیان شده است. مقصد سیزدهم حول اسبابی گرد آمده است که در نماز اختلال ایجاد می‌کنند نظیر فقدان برخی از شرایط نماز و زیاد و کم کردن ارکان نماز و.... مقصد چهاردهم در باره احکام و شرایط نماز گفته شده است. و در مقصد پانزدهم درباره نماز آیات و احکام آن مطالبی بیان شده است. در مقصد شانزدهم در باره کیفیت و شرایط و احکام نماز جماعت مسایلی تبیین شده است و در پایان و مقصد هفدهم احکام و مسایل نماز مسافر ذکر گردیده است. [۷]
العروة الوثقى في الدين، کاشف الغطاء، ص ۵۰.
۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |